Ngày: 6:21:57 CH GMT-7 Ngày 24 tháng 03 năm 2015
Chủ đề: [DiendanDanToc] 60 triệu người Việt Nam đang mang giun sán... trong bụng!
Trả lời-Tới:
60 triệu người Việt Nam đang mang giun sán...
trong bụng!
Tags: CT TƯ, Viện SR, Đặng Thị Cẩm Thạch, Viện Sốt, Trưởng Phòng Ký, bệnh sán lá gan, bệnh ký sinh trùng, người Việt Nam, bệnh giun sán, bộ y tế, Phát Hiện Bệnh, phòng chống, bệnh viện, điều trị, tỉnh
Ngoài sán lá gan ở nhiều tỉnh, thành, hàng chục triệu người
Việt Nam cũng đang mang trong bụng mình nhiều loại giun khác nhau... TS. Đặng
Thị Cẩm Thạch, Trưởng Phòng Ký sinh trùng - Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn
trùng Trung ương (SR-KST-CT TƯ) cho biết.
Bà Thạch cũng cho biết thêm, ngoài sán lá gan, toàn quốc
có 60 triệu người nhiễm giun đũa, 40 triệu người nhiễm giun tóc, 20 triệu người
nhiễm giun móc.
Theo con số do Viện SR-KST-CT TƯ nêu trên, tính ra, ở Việt
Nam, cứ 10 người thì tới 7-8 người có mang giun, sán trong bụng!
Dưới đây là cuộc trao đổi giữa TS Đặng Thị Cẩm Thạch với
phóng viên VieNamNet...
Cả nước nhiễm giun sán
 |
|
TS. Đặng Thị Cẩm Thạch, Viện SR-KST-CT
TƯ:"Hàng chục triệu người Việt Nam bị nhiễm giun sán". (Ảnh: N.
Huyền) |
Tình hình nhiễm sán lá gan lớn lên tới 45 tỉnh, thành
trên cả nước khiến cho nhiều người lo ngại... Nhưng trong số các loại ký sinh
trùng nhiễm vào người, không chỉ có sán lá gan lớn. Bà có thể điểm qua tình
hình nhiễm giun, sán các loại trên toàn quốc để mọi người được biết?
Việt Nam nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới, cùng với tập
quán ăn uống, sinh hoạt chưa đảm bảo vệ sinh, rất thuận lợi cho sự phát triển của
các bệnh giun, sán. Ước tính, trên toàn quốc số người nhiễm giun đũa khoảng 60
triệu người, giun tóc 40 triệu người và giun móc 20 triệu người, trong đó số
nhiễm phối hợp 2, 3 loại giun lên tới 60-70%.
Về bệnh sán thường gặp ở Việt Nam, có thể nói đến là:
Bệnh sán lá gan nhỏ: Phát hiện bệnh có ở 21 tỉnh phân bố
chủ yếu ở một số địa phương có tập quán ăn gỏi cá, hoặc ăn cá chưa nấu chín. Những
nơi có tỷ lệ nhiễm sán lá gan nhỏ cao (30-70%) là nơi người dân thường xuyên ăn
gỏi cá như Kim Sơn - Ninh Bình, Nghĩa Hưng - Nam Định, Nga Sơn - Thanh Hoá, Ba
Vì - Hà Tây, Phù Mỹ - Bình Định…
Bệnh sán lá gan lớn: Đã phát hiện các ca bệnh rải rác ở
45 tỉnh trong cả nước (trong đó có 15 tỉnh chỉ có 1-2 ca bệnh). Nơi có nhiều bệnh
nhân sán lá gan lớn là nơi có tập quán ăn rau thuỷ sinh sống như rau ngổ, rau cải
xoong, rau đắng, uống nước lã… phổ biến ở các tỉnh Quảng Ngãi, Quảng Nam, Bình
Định, Hà Tây, Hà Tĩnh, Nghệ An.
Bệnh sán lá phổi: Thường gặp ở vùng núi phía Bắc như Lai
Châu, Lào Cai, Yên Bái, Nghệ An, nơi người dân có tập quán ăn cua đá nướng chưa
chín, tỷ lệ nhiễm khoảng 15%.
Bệnh sán dây, ấu trùng sán lợn: Với sán dây, có hai loại
thường gặp ở người là sán dây lợn và sán dây bò. Bệnh thường gặp ở các tỉnh miền
núi, trung du phía Bắc, như: Bắc Cạn, Lạng Sơn, Vĩnh Phú, Bắc Giang, Bắc Ninh,
Thanh Hoá, Thái Bình… bệnh ấu trùng sán lợn hay gặp ở nơi có lợn gạo và có
phong tục nuôi lợn thả rong, ăn tiết canh lợn, ăn nem chua, thịt lợn, thịt bò
tái hoặc sống, ăn rau sống.
Bệnh ấu trùng sán lợn gây động kinh, liệt, mất trí nhớ,
tăng áp lực nội sọ, não úng thuỷ, giảm thị lực, mù mắt, bệnh tim. v.v.
Từ năm 2000 đến 2004, viện SR-KST-CT TƯ trung ương đã tiếp
nhận trên 700 trường hợp bệnh ấu trùng sán lợn, trong đó 84% có tổn thương ở
não với các triệu chứng: động kinh, liệt, mù mắt, tăng áp lực nội sọ, đã có trường
hợp tử vong do tụt não.
Ngoài ra còn một số bệnh giun sán khác ít gặp hơn.
Đây có phải là tình hình đáng lo ngại cho sức
khoẻ người dân, theo quan điểm của bà?
Thực sự là đáng lo ngại vì cho đến nay, các món ăn như lẩu
thì có các loại rau, trong đó có rau thuỷ sinh chỉ được nhúng qua nước nóng để
ăn, hay món gỏi cá nước ngọt, nem chua, tiết canh lợn, thịt bò tái… được phổ biến
ở nhiều nơi và được coi là món ăn đặc sản. Bên cạnh đó, một số nơi vẫn còn thói
quen dùng phân tươi để tưới rau mà tại các nhà hàng, rau sống lại là món ăn phổ
biến nhưng liệu có được rửa sạch không? Cùng với các món ăn sống, các bệnh do
giun, sán sẽ phát triển.
Muốn phòng chống bệnh giun sán, người dân cần phải ăn
chín và uống sôi
5 tỷ đồng để phòng, chống giun sán
Thưa bà, trước tình hình sán lá gan lớn đang
lan ra khắp 45 tỉnh, thành và đe doạ sức khoẻ người dân, Viện SR-KST-CT TƯ đã
có biện pháp gì để hạn chế số người nhiễm giun sán nói chung cũng như sán lá
gan nói riêng?
Dưới sự chỉ đạo của Bộ Y tế, Viện SR-KST-CT TƯ đã cử đoàn
cán bộ trực tiếp chỉ đạo về chẩn đoán và điều trị các ca bệnh sán lá gan lớn tại
các bệnh viện tỉnh thuộc khu vực miền Trung và các đoàn cán bộ của Viện
SR-KST-CT TƯ kết hợp với Viện SR-KST-CT TƯ Quy Nhơn, Viện SR-KST-CT TƯ TP.HCM
chủ động phát hiện bệnh giun, sán tại cộng đồng để điều trị và tuyên truyền
phòng chống bệnh giun sán.
Hiện tại, các đoàn công tác đã thực hiện xong ở các tỉnh
miền Nam và đang tiếp tục làm việc tại các tỉnh miền Trung và miền Bắc.
 |
|
Sán
lá gan, một trong những bệnh ký sinh trùng nguy hiểm đang có mặt ở 45 tỉnh,
thành cả nước (Ảnh: Viện SR-KST-CT TƯ) |
Cũng phải nói thêm rằng, bệnh sán lá gan lớn có mặt tại
45 tỉnh nhưng thực tế có đến 15 tỉnh chỉ có 1-2 ca bệnh.
Số ca bệnh được phát hiện nhiều lên có lẽ do phương tiện
chẩn đoán càng ngày càng hoàn thiện.
Ví dụ, như nhiều cơ sở khám bệnh có máy siêu âm và có kit
để xét nghiệm ELISA phát hiện bệnh ký sinh trùng, nói chung và sán lá gan lớn,
nói riêng nên số người được phát hiện nhiều hơn. Bên cạnh đó, thuốc điều trị đặc
hiệu có tác dụng tốt cũng khuyến khích người bệnh đến cơ sở khám bệnh và điều
trị.
Bộ Y tế cũng đã ban hành hướng dẫn chẩn đoán và điều trị
bệnh sán lá gan lớn đến các cơ sở y tế trong cả nước. Bộ cũng đã có công văn chỉ
đạo cho nhập thuốc điều trị sán lá gan lớn (Triclabendazole) vào Việt Nam.
Để hạn chế nhiễm giun sán, Viện SR-KST-CT TƯ đã chọn các
đối tượng ưu tiên phòng chống giun là học sinh tiểu học. Từ năm 2000, mô hình tẩy
giun cho học sinh tiểu học định kỳ 6 tháng/lần đã và đang được tiến hành tại 19
tỉnh trên toàn quốc do Tổ chức Y tế Thế giới hỗ trợ.
Về phòng chống sán lá gan nhỏ và sán lá phổi, Viện đã xây
dựng mô hình điều trị trên diện rộng cho các đối tượng có nguy cơ cao tại 4 tỉnh
với sự hỗ trợ kinh phí của Tổ chức Y tế Thế giới.
Thế nhưng tại sao ký sinh trùng (giun, sán)
vẫn hoành hành, vẫn lây lan ra nhiều địa phương?
Thật ra, đặc điểm của bệnh nhiễm giun, sán thì khác với sốt
rét vì giun sán có nhiều loại. Mỗi loại lại cần phải xây dựng mô hình phòng chống
khác nhau. Để xây dựng rộng khắp mô hình phòng chống cho từng loại giun sán, cần
đến hàng chục tỷ đồng kinh phí vì điều trị trên diện rộng tiêu hao rất nhiều
kinh phí về thuốc men, chưa kể còn phải cần đến sự tham gia của nhiều ban,
ngành các cấp địa phương.
Năm 2006, Bộ Y tế quan tâm đầu tư kinh phí (5 tỷ đồng).
Các vấn đề phòng chống giun sán tại cộng đồng đang được
Viện SR-KST-CT TƯ kết hợp với các viện Viện SR-KST-CT Quy Nhơn, Viện SR-KST-CT
TP.HCM và 64 tỉnh, thành thực hiện điều tra đánh giá thực trạng nhiễm giun sán
trong cả nước. Mục đích là nhằm lên kế hoạch phòng chống cụ thể cho từng loại bệnh
giun, sán ở từng vùng, miền khác nhau.
Viện SR-KST-CT TƯ cũng đã tập huấn về chuyên môn kỹ thuật
phát hiện bệnh giun sán, tập huấn kỹ năng tuyên truyền về cách phòng chống bệnh
giun sán cho cán bộ y tế từ tuyến tỉnh đến y tế thôn bản của 15 tỉnh trọng điểm
có tỷ lệ nhiễm giun hoặc sán cao. Từ đó, sẽ tuyên truyền bằng nhiều hình thức đến
toàn dân như phát các tờ rơi, tranh ảnh, họp dân… để cung cấp kiến thức phòng
chống các bệnh giun, sán.
Tuy nhiên, công tác phòng chống các bệnh giun sán có khó
khăn vì để thay đổi được hành vi hay tập quán của người dân tại cộng đồng cần
phải có thời gian dài, kết hợp điều trị với tuyên truyền, vận động… và thực sự
phải xã hội hoá trong công tác phòng chống giun sán.
Bên cạnh đó, cũng cần có sự quan tâm, đầu tư kinh phí của
Nhà nước liên tục trong nhiều năm thì mới hy vọng công tác phòng chống giun sán
đạt hiệu quả cao, giữ được độ bền vững của các mô hình phòng chống bệnh.
Các bệnh viện ít chú trọng phát hiện giun sán
Chúng tôi đã gặp nhiều bệnh nhân nhiễm giun,
sán (đặc biệt là sán lá gan lớn), họ than phiền đã phải đi khám, chữa bệnh ở
nhiều bệnh viện, tốn kém rất nhiều mà mãi mới biết là… bị chẩn đoán nhầm! Bị
nhiễm sán lá gan nhưng bệnh viện cứ đè bệnh nhân ra điều trị u gan, áp-xe gan
khiến cho họ phải chịu tốn kém, hoang mang về mặt tinh thần. Trước tình hình
này, Viện có kế hoạch gì để phối hợp với các bệnh viện nhằm khắc phục tình trạng
"nhầm" như trên?
Chúng tôi nghĩ rằng sau khi Bộ Y tế ban hành hướng dẫn chẩn
đoán và điều trị bệnh sán lá gan đến tất cả các cơ sở y tế thì các bác sĩ ở các
tuyến sẽ có chỉ định đúng nhất để phát hiện và điều trị bệnh sớm nhất.
Nhưng cũng có một điều phải nói đến là, việc phát hiện một
số loại giun sán chỉ cần xét nghiệm phân thông thường là đã phát hiện trứng
giun sán thôi. Thế nhưng, hầu hết các bệnh viện ít thực hiện xét nghiệm phân
cho người bệnh. Vì vậy, có những bệnh giun sán đã bị bỏ qua hoặc mổ ra rồi mới
biết đó là do sán…
Nghĩa là, cho đến bây giờ, vẫn có khoảng trống
trong mối liên kết giữa Viện chuyên khoa về giun sán như Viện SR-KST-CT TƯ với
các bệnh viện đa khoa hoặc chuyên khoa khác (không phải chuyên ngành về giun,
sán)?
Trước đây, có thể như vậy... nhưng từ lâu nay đã có sự kết
hợp giữa các viện, các bệnh viện Trung ương và Viện SR-KST-CT TƯ nên có nhiều
nghiên cứu đã được kết hợp, đặc biệt là bệnh sán lá gan lớn. Đã có những kết hợp
nghiên cứu giữa Viện SR-KST-CT TƯ, Viện Thú Y Quốc gia và Bệnh viện Bạch Mai hoặc
một số các bệnh viện khác.
Nhân đây, chúng tôi xin đề nghị các bệnh viện nên quan
tâm đưa xét nghiệm phân tìm trứng giun, sán vào thành xét nghiệm cơ bản. Đồng
thời, khi làm xét nghiệm công thức máu, cần chú ý đến bạch cầu ái toan tăng. Đó
là các dấu hiệu chỉ điểm để hướng tới các bệnh về ký sinh trùng.
Hơn nữa, các xét nghiệm này cũng rẻ tiền, dễ làm và đơn
giản nhưng về chẩn đoán bệnh ký sinh trùng lại rất có hiệu quả.
Xin cảm ơn bà!
Ngọc Huyền thực hiện
Chuyện thủy sản ở quê VN .!!!
Đọc bài dưới đây,xem coi các bạn còn khóai nghêu,sò,ốc,hến
nửa không ?
Cá, tôm, sò, ốc là những thủy sản rất quen
thuộc trong các bữa ăn hằng ngày tại quê nhà, nhưng chúng cũng có thể là mối de
dọa cho sức khỏe. Nhiễm giun sán là vấn đề đáng lo ngại đối với mọi người.
Thủy sản cũng như các loài động vật đều có thể bị nhiễm
giun sán nhưng chỉ có một số mới truyền sang cho người mà thôi.
Gần đây báo chí bên nhà có nói nhiều về sự bộc phát của bệnh
sán lá, khoa học gọi là distomatosis, do cá truyền sang cho người tại một số tỉnh
ở VN.
Các giới chuyên môn nghĩ rằng bệnh lý nầy có nguyên nhân
chính từ tập tục ăn gỏi cá sống hoặc ăn cá nấu không thật chín.
Nghiên cứu tại VN cho biết có từ 45% đến 80% cá nuôi tại
một số vùng đã bị nhiễm sán lá rất trầm trọng.
Tại Nam Định, nơi thường có tập tục ăn gỏi cá sống, thì số
người bị nhiễm sán lá từ cá có thể lên đến 65%, và cá nuôi thì bị nhiễm lối
44,7%.
Tại Nghệ An, chó mèo và heo bị nhiễm sán lá từ cá truyền
qua với tỷ lệ 13-38%.
Riêng An Giang và Nghệ An là hai tỉnh không có tập quán
ăn gỏi cá sống cho nên số người bị nhiễm sán lá từ cá chỉ ở mức độ từ 0,1 đến
1% mà thôi (VietnamNet 18/10/2006).
Nhiễm sán lá là một vấn đề rất nghiêm trọng tại vùng Đông
Nam Á, đặc biệt là Trung Quốc, ViệtNam, Thái Lan, Lào và Cam Bốt.
Có nguy hiểm đến sức khỏe hay không?
Triệu chứng thay đổi tùy theo loại sán, tùy theo số lượng
sán nhiều hay ít, tùy nơi định vị và tùy theo thời gian mới nhiễm hay đã bị nhiễm
từ nhiều năm rồi. Nói chung triệu chứng ban đầu lúc ấu trùng di chuyển có thể
là đau bụng, thường là ở vùng hạ sườn phải (right upper quadrant), nôn mửa,
tiêu chảy, biếng ăn, mất cân…Một thời gian sau thì có triệu chứng gan mật, vàng
da vv…
Sán lá gan Fasciola gigantica to nhất, thường làm nghẽn
bít hệ thống mật và gây tổn hại mô gan. Báo Thanh Niên Daily ngày Sept 22 /2006
có nói đến một ca tại Quảng Bình sán lá gan xuyên qua da và chui ra khỏi lồng
ngực lúc bệnh nhân đang được bác sĩ khám. Một vài loài như sán lá phổi
Paragonimus westermani có thể gây ra những triệu chứng trầm trọng khi chúng vào
trong phổi, trong các hạch hoặc trong não.
Gỏi cá sống và giun đầu gai Gnathostoma
Gỏi cá sống là đặc sản của vùng duyên hải VN. Món gỏi cá
sống tuy rất ngon nhưng nó vẫn là mối đe dọa đối với sức khỏe chúng ta.
Cá sống có thể nhiễm khuẩn và nhiễm ký sinh trùng mà đáng
kể nhất là giun đầu gai Gnathostoma. Loại giun này rất phổ biến tại vùng Đông
Nam Á, Nam Mỹ, Mexico, Peru và Ecuador. Việt Nam là một trong những quốc gia có
tỉ lệ nhiễm giun đầu gai khá cao.
Giun trưởng thành (adult) sống trong bao tử chó và mèo.
Trứng giun theo phân nhiễm vào nước mưa chảy xuống ao hồ sông rạch. Trứng nở ra
ấu trùng (larvae) và bị một loại giáp xác (crustacea) thật nhỏ có tên là cyclop
ăn vào. Cá, lươn, rắn, ếch nhái, gà vịt, và các loại thủy cầm (waterfowl) đương
nhiên nuốt cyclop vào bụng và bị nhiễm giun đầu gai. Trong các loài vật vừa kể,
ấu trùng giun sẽ định vị trong thịt.
Khi chúng ta dùng cá sống, ấu trùng vào bụng, xuyên ruột
và đi tứ tung trong cơ thể chúng ta. Giun có thể vào gan, vào mắt, di chuyển dưới
da, hoặc đến định vị trong não hay trong tủy sống. Đây là bệnh Gnathostomosis.
Đi đến đâu, giun gây tình trạng viêm sưng đến đó. Tùy nơi
giun định vị mà triệu chứng sẽ khác nhau. Ở mắt, sẽ làm giảm thị lực hoặc mù
lòa, và gây ho hen nếu ở hệ hô hấp. Nguy hiểm nhất là nếu giun định vị trong hệ
thần kinh trung ương và gây chứng viêm não tủy (encephalomyelitis), làm rối loạn
cảm giác, liệt tứ chi và có thể chết.
Vài năm trước đây Hội Dược Sĩ VN tại Hoa Kỳ cũng có đăng
một bài nói về một ca nhiễm giun đầu gai ở một Việt kiều lúc về thăm quê hương.
Trong thời gian ở VN, anh ta có nhậu với bạn bè món thịt rắn hổ mang, và đặc biệt
là anh ta xơi sống nguyên tim rắn với hy vọng là sẽ được sung sức bằng 5 bằng
10 ngày thường.
Khi trở qua Hoa Kỳ, anh ta bắt đầu ngã bệnh và có dấu hiệu
mệt mỏi yếu sức lạ thường lại thêm sốt, nổi mày đay ở chân, đau ở vùng gan, ớn
lạnh về chiều. Kết quả xét nghiệm máu, cho thấy số bạch cầu eosinophils trong
máu tăng cao 13.000.
Các bác sĩ bên Mỹ mò mẫm chữa trị bằng kháng sinh, nhưng
bệnh vẫn không thuyên giảm. Cuối cùng qua sự cố vấn của một nhà ký sinh trùng học,
bác sĩ Nagami, thuộc The Centers for Disease Control & Prevention (CDC), bệnh
đã được chẩn đoán chính xác: bệnh nhân đã bị nhiễm giun đầu gai Gnathostoma
spinigerum.
Thuốc Albenza (Albendazole) đã được sử dụng để
trị dứt bệnh…
Những điểm cần lưu ý:
Sán lá chỉ có thể phát triển và tồn tại lâu dài nếu trong
ao hồ hội đủ các yếu tố như có sự hiện diện của một loại ốc thích hợp sống
trong nước, cây cỏ thảo mộc dưới nước, cá tôm sống ở nước ngọt và sau hết phải
có người hay một loài động vật nào đó ăn vào. Cá chép (carp) thuộc họ
Ciprinidae thường là ký chủ trung gian của sán lá Clonorchis sinensis và của
sán lá Opisthorchis spp. Điều kiện khí hậu và điều kiện kinh tế xã hội của Việt
Nam rất thuận lợi để bệnh sán lá dễ phát triển và dễ lây truyền. Người bị nhiễm
qua việc ăn cá sống, nấu không đủ chín hoặc ăn sống các loại rau cải mọc dưới
nước đã bị nhiễm ấu trùng sán lá. Thí dụ tại VN có thể thấy rau muống ruộng,
rau dừa, ngó sen, rau ngổ, rau bồn bồn, rau chút, rau bông súng, rau cần ống. Tại
hải ngoại có rau cresson sauvage mọc dưới nước (watercress) cần phải để ý vv…
Video: Trồng rau muống tại miền Bắc:
click here:
Ướp muối, ngâm giấm hoặc hong khói rất khó diệt được ấu
trùng sán lá trong cá. Theo FDA, giữ cá ở nhiệt độ trừ 20 độ C trong vòng 7
ngày hoặc trừ 35 độ C trong vòng 15 giờ có thể diệt được ấu trùng Metacercariae
với điều kiện là bề dầy của cá không được trên 15cm (6 inches). Phương pháp nầy
chỉ có thể thực hiện trong các nhà máy mà thôi. Trong thực tế, người ta tự hỏi
liệu cá nhập cảng từ Á châu bán tại các chợ Tàu, chợ VN ở hải ngoại có đáp ứng
được điều kiện nầy hay không?
-Nhiễm sán lá sẽ dẫn đến các bệnh về gan, phổi và ruột.
-Nấu cá và rau cải thật chín sẽ diệt được sán lá đồng thời
giúp làm giảm nguy cơ bị nhiễm các loại ký sinh trùng.
-Xây cầu tiêu và nuôi gia súc như heo, trâu bò, dê cừu
trên ao cá cũng như việc dùng phân súc vật để nuôi cá là lý do làm gia tăng bệnh
sán lá.
-Tập tục ăn uống, ăn rau sống, ăn gỏi cá sống,
ăn sushi, sashimi, lẩu cá cua tôm tép, nhúng giấm, luộc không đủ chín rất nguy
hiểm.
-Ngày nay, kỹ nghệ nuôi trồng thủy sản (aquaculture) đang
phát triển rầm rộ tại Việt Nam, Trung Quốc, Thái Lan…Việc toàn cầu hoá mậu dịch
chắc chắn đã tạo điều kiện thuận lợi trong vấn đề xuất cảng cá tôm nhiễm ấu
trùng sán lá đi khắp cả các nơi trên thế giới.
-Trong các chợ Tàu và chợ Việt tại hải ngoại,
đa số cá tôm đông lạnh thường được nhập cảng từ Việt Nam, Thái Lan, Trung Quốc,
Ấn độ và Nam Mỹ là những quốc gia có vấn đề sán lá rất nghiêm trọng.
Việc giáo dục dân chúng về hiểm họa ăn cá sống là điều cần
phải thực hiện cấp bách.
Du lịch Việt Nam coi chừng bị viêm màng não
vì ăn ốc
Angiostrongylus cantonensis is the most common infectious
cause of eosinophilic meningitis worldwide .Although human infections with A.
cantonensis are traditionally associated with Southeast Asia and the Pacific
Basin, sporadic cases have been reported in several countries outside this
region. In the Caribbean, eosinophilic meningitis has not been commonly
reported, although A. cantonensis has been found in rats from Cuba, Puerto
Rico, and the Dominican Republic. CDC
Bên nhà đôi khi ốc cũng có thể bị nhiễm một loại giun có
tên là Angiostrongylus cantonensis.
Giun trưởng thành (adult) sống trong phổi chuột và ấu
trùng(larvae) được thấy sống ký sinh trong một số ốc dưới nước hay trên cạn. Ăn
thịt ốc nấu không đủ chín, sẽ bị nhiễm giun Angiostrongylus cantonensis. Vào đường
tiêu hóa, ấu trùng xuyên qua thành ruột, theo đường máu để lên định vị tại vùng
não và gây ra bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan (eosinophilic
meningitis) rất nguy hiểm.
Tại Việt Nam có bao nhiêu loài ốc độc?
Theo ĐÀO VIỆT HÀ (Viện Hải dương học Nha Trang)
"Vụ ngộ độc do ăn ốc biển xảy ra ngày 4-4 tại Phú
Yên đã làm một người chết và hai người phải cấp cứu. Ngày 17-10 vừa qua, một vụ
ngộ độc tương tự lại xảy ra tại Quảng Ngãi, kết quả là hai trong số ba nạn nhân
tử vong sau khi cả ba người ăn khoảng 500g món ốc nướng. Có bao nhiêu loài ốc độc?
Đối với ngộ độc tử vong do ốc biển qua con đường thức ăn
như vụ ngộ độc đã nêu ở trên là trường hợp đầu tiên được ghi nhận tại VN. Tuy
nhiên, các trường hợp ngộ độc tương tự đã từng xảy ra khá phổ biến tại khu vực
Thái Bình Dương, điển hình là tại Nhật Bản.
Thông thường, các loài ốc biển có thể ăn được, nhưng đột
nhiên lại trở thành độc mà chúng ta không thể biết lý do tại sao chúng trở nên
độc. Một số loài ốc chỉ độc ở một bộ phận nào đó nhất định (thường là tuyến nước
bọt), nhưng cũng có những loài ốc hoàn toàn độc và hết sức nguy hiểm đến tính mạng
nếu như chúng ta vô tình ăn chúng.
Gần đây, khá nhiều loài ốc được ghi nhận là nguyên nhân của
các vụ ngộ độc cho con người thông qua con đường thức ăn như ốc mặt trăng (turban),
ốc đụn (the top of shells), ốc tù và (trumpet shells), ốc hương Nhật Bản (ivory
snails), ốc trám (oliva)
Tùy vào từng loài ốc, bản chất độc tố có thể là saxitoxin
(độc tố vi tảo tích lũy trong các sinh vật hai mảnh vỏ, một số loài cua rạn...)
hoặc tetrodotoxin (độc tố cá nóc, mực đốm xanh, so...). Độc tố trong các loài ốc
mặt trăng, ốc đụn và ốc trám đã được xác định là saxitoxin (một loại độc tố thần
kinh thường gặp ở một số loài vi tảo giáp Alexandrium)".
Từ lâu, Tổ chức Y Tế Thế giới (WHO) và Tổ chức Lương Nông
Thế giới (FAO) đã cảnh báo các quốc gia vùng Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam về
hiểm họa cá nước ngọt nhiễm sán lá lây truyền cho người.
Đây là một vấn đề y tế công cộng vô cùng quan trọng ảnh
hưởng cho cả thế giới. Năm 1995 WHO đã ước lượng vùng Đông Nam Á có khoảng 9
triệu người bị nhiễm sán lá và Trung Quốc có lối 20 triệu người bị nhiễm mà trầm
trọng nhất là vùng tỉnh Quảng Đông ở về phía Nam. Riêng Việt nam có trên 7 triệu
người nằm trong diện nguy hiểm có thể bị nhiễm sán lá gan trong đó có 1 triệu
người đã bị nhiễm thật sự.
Tổ chức FIBOZOPA gần đây cũng đã cho biết số người bị nhiễm
sán lá tại vùng sông Hồng, Bắc Việt Nam, có thể phải nhiều hơn gấp bội so với
những số được nêu ra từ trước (mực độ nhiễm 15%-20%).
Tại những vùng nhiễm sán, WHO cũng quan tâm đến sự xuất
hiện của một số bệnh lý như bệnh cancer ác tính ống dẫn mật Cholangiosarcoma, bệnh
sỏi túi mật gallstones (do nhiễm sán lá Opisthorchis và sán lá Clonorchis), bệnh
tiêu chảy và bệnh loét bao tử peptic ulcers (do nhiễm sán lá Haplorchis và sán
lá Metagonimus). Phải chăng sự hiện diện của sán lá đã ảnh hưởng đến sự xuất hiện
của cancer cholangiosarcoma và của sỏi mật?
Sán lá nhiễm từ cá không phải là hiểm họa duy nhất tại Việt
Nam. Bệnh giun đầu gai (Gnathostoma) do việc ăn cá sống, ăn thịt rắn,và ếch
nhái là một hiểm họa khác mà chúng ta cũng cần phải quan tâm mỗi khi ăn.
Ngoài ra cũng không nên thờ ơ với bệnh thịt heo gạo
cysticercosis do sán dây Taenia solium gây ra, thịt heo nhiễm giun bao
Trichinella spiralis, và thịt bò gạo do sán dây Taenia saginata …
Cẩn thận với các món quá ngon như gỏi cá sống, sushi,
sashimi, nem chua, bò tái chanh, thịt bò beefsteak chiên nửa sống nửa chín …nếu
ăn ở bên nhà.
Tổ chức Lương Nông Thế Giới FAO nhìn nhận là tại Á châu,
việc kiểm soát và giải quyết mối nguy cơ nhiễm sán lá từ thực phẩm (FBT:
foodborne trematodes) là một vấn đề vô cùng khó khăn và phức tạp cần phải có sự
quyết tâm và phối hợp nhịp nhàng của rất nhiều lĩnh vực chuyên môn.
Giáo dục dân chúng để thay đổi lối sống, quan tâm hơn đến
vệ sinh, thay đổi tập tục và thói quen ăn uống, như đừng bao giờ ăn cá sống,
cũng như đừng ăn sống các loại rau cỏ mọc dưới nước là công việc cần phải làm
trước mắt. Chuyện coi vậy mà không phải dễ làm đâu!
Bệnh cá nhiễm sán lá lây truyền cho người tại
Việt Nam là một sự kiện tất yếu không làm ai ngạc nhiên hết!
Để kết luận, tác giả xin mượn lời cảnh báo có vẻ bi quan
của TS Đặng thị Cẩm Thạch, Trưởng Phòng Ký Sinh Trùng (Viện Sốt Rét, Ký Sinh
Trùng- Côn Trùng Trung Ương):
"Việt Nam nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới, cùng với
tập quán ăn uống, sinh hoạt chưa đảm bảo vệ sinh, rất thuận lợi cho sự phát triển
của các bệnh giun, sán. Ước tính, trên toàn quốc số người nhiễm giun đũa khoảng
60 triệu người, giun tóc 40 triệu người và giun móc 20 triệu người, trong đó số
nhiễm phối hợp 2, 3 loại giun lên tới 60-70%."
Không biết lời báo động trên có làm cho người dân mình lo
sợ và thay đổi cách ăn uống hay không?
Riêng đối với các bạn hiện đang sống tại nước ngoài, nếu
có đi du lịch VN, Thailand hoặc Nam Mỹ, để phòng ngừa giun đầu gai chúng ta chỉ
nên ăn thịt, cá, rắn, lươn, ếch vv…đã được nấu thật chín mà thôi. Đông lạnh ở
nhiệt độ trừ 20 độ C diệt được giun Gnathostomas.
Nguyễn Thượng Chánh_DVM
__._,_.___
No comments:
Post a Comment